Hangi DOI Hangi Durumlarda Kullanılır?
Dijital içeriklerin kimliklendirilmesi ve yönetimi, akademik ve araştırma dünyasında büyük önem taşır. Bu alanda en çok kullanılan sistemlerden biri, Dijital Obje Tanımlayıcıları (DOI – Digital Object Identifier) sistemidir. DOI’ler, dijital içeriklerin benzersiz bir şekilde tanımlanmasını sağlayarak, bu içeriklerin bulunabilirliğini ve erişilebilirliğini artırır. DOI sağlayıcıları arasında en bilinenleri CrossRef ve DataCite’dir. Peki, CrossRef DOI ve DataCite DOI arasında ne fark vardır? Hangi durumda hangisini kullanmalıyız?
CrossRef DOI Nedir?
CrossRef, 2000 yılında akademik yayıncılık sektöründe işbirliğini teşvik etmek amacıyla kurulan bir DOI kayıt ajansıdır. CrossRef’in ana hedefi, akademik ve profesyonel içeriğin dijital olarak tanımlanması ve keşfedilmesini sağlamaktır.
CrossRef’in Özellikleri ve Hizmetleri
- Odak Alanı: CrossRef, akademik dergiler, konferans bildirileri, kitap bölümleri ve diğer akademik yayınlar için DOI’ler sağlar. Akademik makaleler, tezler, editöryal yazılar gibi çeşitli yayın türlerine odaklanır.
- Hizmetler:
- Referans Bağlama: CrossRef’in temel hizmetlerinden biri, yayınlar arasındaki atıf bağlantılarını sağlamaktır. Bu, akademik çalışmalarda kaynakların doğrulanmasını ve takip edilmesini kolaylaştırır.
- Metadata Depolama: CrossRef, yayınların detaylı metadata bilgilerini depolar ve bu bilgilerin keşfedilmesini sağlar.
- Benzerlik Kontrolü: Yayıncıların, makalelerin benzerliğini kontrol etmelerine yardımcı olan araçlar sunar.
- Plagiarism Detection: CrossCheck hizmeti ile intihal kontrolü yaparak, akademik dürüstlüğü teşvik eder.
CrossRef’in Kullanım Alanları
- Akademik Dergiler: Bilimsel makalelerin yayımlandığı dergiler.
- Konferans Bildirileri: Bilimsel konferanslarda sunulan bildiriler.
- Kitaplar ve Kitap Bölümleri: Akademik yayıncılığın bir parçası olarak yayımlanan kitaplar.
DataCite DOI Nedir?
DataCite, 2009 yılında araştırma verilerini yönetmek, paylaşmak ve yeniden kullanmak amacıyla kurulan uluslararası bir DOI kayıt ajansıdır. DataCite’in ana amacı, araştırma verilerinin erişilebilirliğini ve yeniden kullanılabilirliğini sağlamaktır.
DataCite’in Özellikleri ve Hizmetleri
- Odak Alanı: DataCite, genellikle araştırma verileri, veri setleri, yazılım, teknik raporlar, tezler ve diğer araştırma çıktıları için DOI’ler sağlar. Araştırma projelerinin sonuçları ve verilerine odaklanır.
- Hizmetler:
- Metadata Yönetimi: Araştırma verilerinin detaylı metadata bilgilerini depolar ve keşfedilmesini sağlar.
- Veri Keşfi: Araştırma verilerinin bulunabilirliğini artıran araçlar sunar.
- Veri Yönetim Planları: Araştırma verilerinin yönetimini kolaylaştıran planlar ve araçlar sağlar.
- Erişilebilirlik ve Yeniden Kullanılabilirlik: Verilerin uzun vadeli erişilebilirliğini ve yeniden kullanılabilirliğini destekler.
DataCite’in Kullanım Alanları
- Araştırma Verileri: Bilimsel çalışmaların veri setleri.
- Yazılım: Araştırmalar için geliştirilen yazılım ve kodlar.
- Teknik Raporlar ve Tezler: Araştırma projelerinin sonuçlarını içeren raporlar.
CrossRef ve DataCite: Hangi Durumda Hangisi Kullanılmalı?
- Akademik Yayınlar İçin: Eğer DOI almak istediğiniz içerik bir akademik makale, konferans bildirisi veya kitap bölümü ise, CrossRef doğru seçim olacaktır. CrossRef, bu tür içerikler için özel hizmetler ve araçlar sunar.
- Araştırma Verileri ve Çıktıları İçin: Eğer DOI almak istediğiniz içerik bir veri seti, yazılım veya teknik rapor ise, DataCite doğru seçim olacaktır. DataCite, bu tür içeriklerin yönetimi ve paylaşımı için özel olarak tasarlanmıştır.
Sonuç
CrossRef ve DataCite, her ikisi de bilimsel ve akademik bilginin dijital olarak tanımlanması ve yönetilmesi için önemli araçlar sunar. Ancak, içerik türüne göre doğru DOI sağlayıcısını seçmek, bu içeriklerin keşfedilmesi ve kullanılabilirliği açısından büyük önem taşır. Akademik yayınlar için CrossRef, araştırma verileri ve çıktıları için ise DataCite tercih edilmelidir.
Konu yoruma kapalıdır.